Hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm có ý nghĩa gì? [Chuyên gia giải đáp]
Hội chứng buồng trứng đa nang là một tình trạng sức khỏe phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh nở. Tuy nhiên, nó thường bị bỏ qua hoặc chẩn đoán sai vì nhiều lý do. Hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm liệu có thể giúp phát hiện bệnh chính xác không? Hãy khám phá điều này thông qua bài chia sẻ dưới đây.
Hội chứng bồng trứng đa nang là tình trạng rối loạn nội tiết tố ảnh hưởng tới nhiều chị em phụ nữ, đặc biệt trong giai đoạn sinh nở. Phụ nữ bị buồng trứng đa nang có thể dẫn tới rối loạn kinh nguyệt, nồng độ nội tiết tố nam androgen dư thừa, buồng trứng có nhiều nang và không rụng trứng thường xuyên.
Nguyên nhân gây buồng trứng đa nang hiện vẫn chưa được khám phá. Việc chẩn đoán và điều trị sớm là chiến lược tốt giúp giảm nguy cơ biến chứng lâu dài của buồng trứng đa nang, bao gồm đái tháo đường type 2 và bệnh tim.
Các phương pháp siêu âm chẩn đoán buồng trứng đa nang
Siêu âm có biết buồng trứng đa nang hay không là thắc mắc của không ít chị em. Câu trả lời là CÓ. Để có được hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm chính xác, các bác sĩ thường khuyến nghị nên thực hiện đồng thời siêu âm đầu dò và siêu âm ổ bụng.
Siêu âm ổ bụng kiểm tra tình trạng buồng trứng
Là một phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng phổ biến nhất hiện nay, siêu âm ổ bụng giúp thu lại hình ảnh ổ bụng trong thời gian thực. Điều này giúp bác sĩ hay các kỹ thuật viên quan sát cấu trúc bên trong của cơ quan nội tạng, đồng thời phát hiện bất thường nếu có.
Chị em đi khám phụ khoa hoặc nghi ngờ mắc buồng trứng đa nang cũng thường được chỉ định thực hiện siêu âm ổ bụng đầu tiên, trước khi áp dụng các phương pháp khác.
Khi siêu âm ổ bụng, chị em được thực hiện trong tư thế nằm, kéo áo để hở bụng và kéo quần xuống dưới xương mu. Sau khi bôi gel lên bụng, đầu dò sẽ được đặt tiếp xúc trực tiếp trên bụng. Hình ảnh được truyền lên màn hình và lưu lại dễ dàng.
Có một số ưu và nhược điểm của siêu âm ổ bụng trong phát hiện buồng trứng đa nang mà bạn nên biết:
Ưu điểm:
- Đơn giản, dễ thực hiện
- Không xâm lấn
- An toàn
- Ai cũng có thể áp dụng được phương pháp chẩn đoán hình ảnh này, kể cả các bé gái nhỏ tuổi, người chưa quan hệ tình dục…
Nhược điểm:
- Độ chính xác không cao như siêu âm đầu dò
- Hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm ổ bụng không rõ ràng
- Có thể gây tức bụng ngay lúc siêu âm, nhưng không đáng kể và không để lại tổn thương
Lưu ý:
- Bạn nên nhịn ăn trước khi siêu âm (nhịn ăn khoảng 6 – 8 tiếng) và siêu âm vào buổi sáng
- Uống nước trước khi siêu âm cũng có thể giúp hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm được rõ nét hơn
- Thận trọng khi thực hiện ở những người bị nhiễm trùng vùng da và mô mềm ở bụng
Siêu âm đầu dò phát hiện buồng trứng đa nang
Siêu âm đầu dò âm đạo, hay còn gọi là siêu âm qua đường âm đạo, là phương pháp chẩn đoán hình phổ biến, có độ chính xác khá cao. Phương pháp này thường được chỉ định khi cần kiểm tra dấu hiệu bất thường ở tử cung, buồng trứng, cổ tử cung, vòi trứng, đánh giá tình hình rụng trứng và sự phát triển của trứng…
Không chỉ cần thiết với phụ nữ đang mang thai, các chị em khác cũng có thể được áp dụng phương pháp siêu âm đầu dò trong khám phụ khoa hoặc chẩn đoán một số bệnh, như buồng trứng đa nang.
Đối với phụ nữ mang thai bị buồng trứng đa nang, siêu âm đầu dò có thể được chỉ định vào 3 tháng đầu thai kỳ. Các bác sĩ sẽ khuyến nghị bạn nên siêu âm đầu dò lại nếu nhận thấy có vấn đề sức khỏe thai kỳ.
Trước khi được siêu âm đầu dò, chị em có thể được yêu cầu uống nhiều nước. Điều này có thể giúp bác sĩ nhìn rõ hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm hơn. Sau đó, trong tư thế nằm dạng chân, bệnh nhân sẽ được luồn một đầu dò nhỏ qua âm đạo.
Đầu dò này đã được bôi trơn nên có thể dễ dàng đi qua âm đạo. Nó có thể gây khó chịu nhưng không gây quá đau hay chảy máu.
Các hình ảnh của buồng trứng sẽ được truyền tới màn hình và được chụp lại. Quá trình siêu âm đầu dò có thể kéo dài tới 30 – 60 phút.
Siêu âm đầu dò có những ưu và nhược điểm nhất định, bao gồm:
Ưu điểm:
- Giúp quan sát buồng trứng rõ nét
- Đưa ra hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm một cách rõ ràng hơn
- Có độ chính xác hơn siêu âm ổ bụng
Nhược điểm:
- Không quan sát được tình trạng ở các tầng cao hơn trong ổ bụng
- Có thể gây cảm giác khó chịu, hơi nhức
- Gây rách màng trinh ở những người chưa từng quan hệ tình dục
Lưu ý:
- Chỉ thực hiện ở phụ nữ đã từng quan hệ tình dục
- Không thực hiện ở trẻ em, phụ nữ đang có hành kinh hoặc bị viêm nhiễm cấp ở âm đạo…
Ý nghĩa hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm
Dựa theo tiêu chuẩn châu Âu, hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm được đánh giá là khá chính xác và thường đủ để chẩn đoán bệnh. Ước tính có hơn 90% chị em bị thiểu kinh (kinh ra ít) đã phát hiện có hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm.
Ở Việt Nam, hình ảnh buồng trứng trên siêu âm sẽ được kết hợp thêm một hoặc nhiều triệu chứng khác để chẩn đoán buồng trứng đa nang. Dựa theo tiêu chuẩn Rotterdam (ESHRE/ASRM, năm 2003), buồng trứng đa nang là khi đạt 2 trong 3 triệu chứng:
- Rối loạn phóng noãn: Kinh thưa hoặc vô kinh (chu kỳ kinh nguyệt hơn 35 ngày, vài tháng mới có 1 lần hoặc trên 6 tháng mới có kinh)
- Cường androgen trên lâm sàng/cận lâm sàng: Như rậm lông ở những vùng da thường không mọc nhiều lông/tóc, có mụn trứng cá, béo phì…
- Hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm: Khi được thực hiện siêu âm ở ngày thứ 2 – 5 chu kỳ kinh nguyệt (hoặc ngày thứ 3 nếu áp dụng chu kỳ nhân tạo), phát hiện có khoảng 12 nang, kích thước khoảng 2 – 9mm, cùng với thể tích buồng trứng tăng hơn 10cm3. Các triệu chứng này thể hiện ít nhất ở một bên buồng trứng.
Nhiều chị em điều trị bệnh phụ khoa có thể được phát hiện bệnh thông qua hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm. Thực tế, không phải ai cũng có những triệu chứng buồng trứng đa nang điển hình.
Chỉ có khoảng 5 – 10% bệnh nhân có những dấu hiệu buồng trứng đa nang, như: Vô sinh, vô kinh, béo phì, rậm lông… Nhiều bác sĩ ở các quốc gia có nền y học hiện đại phát triển thường không chỉ dựa vào các tiêu chí trên để đưa ra chẩn đoán.
Có nhiều phụ nữ bị u nang buồng trứng mà không có triệu chứng của chứng rậm lông. Bên cạnh đó, không ít phụ nữ được chẩn đoán mắc u nang buồng trứng mà không cần có các nang trên buồng trứng.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy rằng, đo nồng độ AMH (Anti-mullerian Hormone) có thể hỗ trợ độ chính xác của các phương pháp siêu âm chẩn đoán buồng trứng đa nang. AMH được tiết từ tế bào hạt của nang noãn ở buồng trứng.
Nó có liên quan trực tiếp tới lượng nang noãn nguyên thủy tại buồng trứng. Lượng AMH cho thấy số nang noãn non hay dự trữ buồng trứng. Dự trữ buồng trứng càng nhiều, khả năng sinh sản càng cao và ngược lại. Trong hội chứng đa nang buồng trứng, nồng độ AMH thường tăng, mức độ AMH thường lớn hơn 3,0 ng/mL.
Khi có rắc rối phụ khoa hoặc nghi ngờ mắc buồng trứng đa nang, chị em nên đi khám ngay.
Không chỉ dựa vào hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm, để tăng phần chính xác khi điều trị, chị em nên chuẩn bị sẵn một số câu hỏi để cung cấp cho bác sĩ, giúp quá trình thăm khám đơn giản, nhanh gọn hơn:
- Liệt kê các triệu chứng bạn đã gặp phải và thời gian chúng diễn ra
- Liệt kê tất cả các loại thuốc, vitamin và chất bổ sung bạn dùng, bao gồm cả liều lượng
- Liệt kê các thông tin cá nhân và y tế chính, bao gồm các bệnh mãn tính, những thay đổi và căng thẳng trong cuộc sống gần đây
- Chuẩn bị câu hỏi để hỏi bác sĩ
- Giữ một bản ghi chép các chu kỳ kinh nguyệt
Làm gì khi bị buồng trứng đa nang?
Điều trị buồng trứng đa nang tập trung vào việc quản lý các triệu chứng thường gặp, bao gồm vô sinh, rậm lông, mụn trứng cá hoặc béo phì. Hướng điều trị cụ thể có thể liên quan đến thay đổi lối sống hoặc dùng thuốc theo chỉ dẫn.
Thay đổi lối sống
Bác sĩ có thể đề nghị giảm cân thông qua chế độ ăn ít calo kết hợp với các hoạt động tập thể dục vừa phải. Ngay cả việc giảm một chút ít cân nặng (chỉ khoảng 5% trọng lượng cơ thể) cũng có thể cải thiện các triệu chứng buồng trứng đa nang.
Nhìn chung, để giúp giảm tác động tiêu cực của buồng trứng đa nang, bạn hãy thử:
- Duy trì cân nặng lành mạnh
Như đã nói, giảm cân có thể làm giảm nồng độ insulin và androgen. Từ đó khôi phục lại sự rụng trứng tự nhiên. Hãy tham vấn bác sĩ cách kiểm soát cân nặng và trao đổi thường xuyên với chuyên gia dinh dưỡng.
- Hạn chế carbohydrate
Chế độ ăn ít chất béo lành mạnh nhưng nạp nhiều carbohydrate có thể làm tăng nồng độ insulin. Bạn hãy hạn chế carbohydrate đơn giản (có trong mì ống, bánh ngọt, đường tinh chế, bánh mì trắng), thay vào đó, hãy chọn carbohydrate phức tạp (có trong ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, khoai lang, yến mạch) để ngăn ngừa đường huyết tăng đột biến.
- Vận động nhiều hơn
Nếu bạn bị buồng trứng đa nang, hãy tích cực đi bộ, tập gym hoặc tham gia các môn thể thao phù hợp với thể trạng. Chúng có thể giúp điều trị hoặc thậm chí ngăn ngừa tình trạng kháng insulin. Đồng thời giúp bạn kiểm soát cân nặng và tránh phát triển đái tháo đường.
Sử dụng thuốc
Để điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt, bác sĩ có thể khuyên bạn:
- Dùng thuốc tránh thai kết hợp
Thuốc có chứa estrogen và proestin làm giảm sản xuất androgen, đồng thời cân bằng lại estrogen trong cơ thể nữ giới. Điều chỉnh nội tiết tố có thể giúp làm giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung, điều chỉnh sự chảy máu bất thường, giảm rậm lông và nổi mụn.
Thay vì thuốc viên đường uống, bạn có thể sử dụng miếng dán tránh thai, đặt vòng… miễn là các sản phẩm này có chứa estrogen và progestin.
- Điều trị bằng proestin
Uống progestin trong 10 – 14 ngày, mỗi 1 – 2 tháng có thể điều chỉnh lại chu kỳ kinh nguyệt, giúp ngăn ngừa ung thư nội mạc tử cung. Liệu pháp proestin không giúp cải thiện nồng độ androgen và sẽ không có khả năng tránh thai.
Để giúp kích trứng, hỗ trợ điều trị vô sinh do buồng trứng đa nang, bác sĩ có thể chỉ định dùng một số loại thuốc, như:
- Clomiphene (Clomid)
Thuốc chống estrogen đường uống này được chỉ định sử dụng trong giai đoạn đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt. Dây là phương pháp điều trị buồng trứng đa nang phổ biến nhất. Nhiều bệnh nhân đã thụ thai thành công khi dùng thuốc Clomid.
Tuy vậy, có một số người bị kháng Clomid, có nghĩa là dùng thuốc này không kích rụng trứng hiệu quả. Đối với trường hợp này, bạn có thể cần dùng kết hợp Metformin và Clomid.
- Metformin (Fortamet hay Glucophage)
Thuốc trị đái tháo đường type 2 này giúp cải thiện tình trạng kháng insulin và làm giảm nồng độ insulin. Nếu bạn không thể thụ thai bằng Clomid, bác sĩ có thể khuyên bạn nên kết hợp với Metformin. Nếu bạn bị tiền đái tháo đường, Metformin cũng có thể trì hoãn quá trình tiến triển thành đái tháo đường type 2 và giúp giảm cân.
- Letrozole (Femara)
Thuốc Letrozole thường được dùng để điều trị ung thư vú. Nó cũng có thể kích rụng trứng trong trường hợp dùng Metformin và Clomid không có hiệu quả.
- Gonadotropin (Follistim, Ovidrel, Gonal-F, Bravelle và Menopur)
Nếu các thuốc điều trị đường uống trên không có hiệu quả, người bệnh có thể được khuyến nghị tiêm thuốc nội tiết tố Gonadotropin. Gonadotropin được tạo thành từ các hormone LH, FSH hoặc kết hợp cả hai.
Để giảm chứng rụng lông, bác sĩ có thể khuyên bạn dùng các thuốc sau:
- Thuốc tránh thai
Thuốc này làm giảm sản xuất androgen có thể gây ra sự phát triển lông tóc quá mức.
- Spironolactone (Aldactone)
Thuốc Spironolactone ngăn chặn tác dụng của androgen lên da. Tuy nhiên, Spironolactone có thể gây dị tật bẩm sinh, vì vậy cần phải tránh thai hiệu quả trong thời gian dùng thuốc này. Không nên dùng thuốc Spironolactone nếu bạn dự định có thai hoặc đang mang bầu.
- Eflornithine (Vaniqa)
Loại kem bôi này có thể làm chậm sự phát triển của lông trên mặt.
- Điện phân
Đây là phương pháp triệt lông trên cơ thể vĩnh viễn. Tuy triệt lông hiệu quả, nhưng nó khá tốn kém, phải áp dụng nhiều lần.
Trong độ tuổi sinh nở, chị em nên đi khám phụ khoa và kiểm tra tình trạng buồng trứng đình kỳ, từ 6 tháng đến 1 năm. Thông qua hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm, bác sĩ có thể chẩn đoán gần như chính xác tuyệt đối tình trạng buồng trứng của bạn. Từ đó, vạch ra được hướng điều trị hiệu quả, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Bạn nên biết:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!