Amidan là gì? Cấu tạo và chức năng của amidan
Amidan là gì, nó có vai trò quan trọng thế nào đối với cơ thể? Đây là câu hỏi khiến rất nhiều người thắc mắc, nguyên nhân là do các bệnh lý liên quan đến amidan đang ngày càng phổ biến. Những thông tin sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ quan này, đồng thời biết cách phòng ngừa các bệnh lý từ sớm!
Amidan là gì?
Amidan là gì là câu hỏi của rất nhiều người bệnh. Hiện nay, các bệnh liên quan đến amidan và đường hô hấp ngày càng phổ biến và nghiêm trọng hơn. Do đó, việc chủ động tìm hiểu thông tin và giải đáp câu hỏi “amidan là gì” sẽ giúp bạn có biện pháp phòng ngừa bệnh tốt hơn.
Amidan có tên khoa học là Tonsils. Ở Việt Nam, amidan còn được các bác sĩ chuyên khoa gọi bằng thuật ngữ “tuyến hạnh nhân”. Đây là tổ chức tế bào bạch huyết lớn nhất của cơ thể, nằm ở vị trí phía dưới niêm mạc và hai bên thành họng.
Mỗi một mô trong amidan có cấu tạo và chức năng tương tự như tế bào hạch bạch huyết, chúng được bao phủ bởi một lớp niêm mạc màu hồng. Do đó, khi mở rộng khoang miệng, bạn có thể thấy các mô mềm nằm ở hai bên thành họng. Đây chính là một phần của amidan.
Vậy Amidan là gì, chúng được phân loại theo hình dạng và vị trí thế nào? Cụ thể như sau:
- Amidan khẩu cái: Hình thành ở hai bên trái và phải của vòm họng.
- Amidan vòm: Phát triển theo hình vòng cung phù hợp với kích thước vòm họng.
- Amidan lưỡi: Khác với hai loại trên, khối amidan này nằm ở dưới đáy lưỡi.
- Amidan vòi: Có vị trí ở bên phải và bên trái của lỗ vòi tai.
Mỗi loại amidan đề có những đặc điểm cấu tạo và chức năng khác nhau. Do đó, bên cạnh việc tìm hiểu amidan nói chung là gì, bạn cũng cần nắm rõ cấu tạo của bốn loại amidan kể trên.
Amidan là gì – Cấu tạo của amidan
Sau khi giải đáp được thắc mắc amidan là gì, chuyên trang sẽ giúp các bạn tìm hiểu chi tiết hơn về cấu tạo của cơ quan này. Amidan bình thường được chia thành ba lớp mô và tế bào theo thứ tự từ ngoài vào trong, bao gồm:
- Biểu mô phủ: Bao gồm các mô bảo vệ trên bề mặt amidan, giữ vai trò như “một tấm lá chắn”, giúp bảo vệ amidan khỏi các tác nhân gây bệnh.
- Mô liên kết: Nằm dưới lớp biểu mô phủ, có kết cấu mỏng và chứa nhiều mạch máu với chức năng cung cấp dưỡng chất để nuôi amidan.
- Hạch bạch huyết: Đây là lớp trong cùng của amidan được tạo thành từ các tế bào hạch bạch huyết. Những tế bào này có khả năng tiết ra Immunoglobulin – một loại kháng thể tự nhiên giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài. Do đó, đây được xem là một bộ phận hết sức quan trọng trong cơ thể bạn.
Bên cạnh đó, dựa theo cấu tạo và vị trí, amidan cũng được chia thành 4 loại sau đây.
Amidan vòm
Amidan vòm là khối hạch bạch huyết lớn nhất trong cơ thể, có dạng khối hình tam giác cân. Cơ quan này nằm tại vòm họng và có khả năng phát triển kích thước theo thành sau của họng mũi. Amidan vòm nằm ở ngay cửa ngõ ra vào của hầu họng nhưng lại không được bảo vệ bởi lớp biểu mô phía trên, do đó khối amidan này rất dễ bị tấn công dẫn đến viêm, sưng.
Amidan vòi
Amidan vòi là bộ phận chứa ít hạch bạch huyết nhất trong cơ thể, do đó hầu như không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các nguyên nhân gây bệnh. Amidan vòi nằm ở hai bên vòi tai, tuy nhiên nó không có vai trò quan trọng như những loại amidan còn lại.
Amidan lưỡi
Amidan lưỡi được cấu thành từ 6 – 9 mô hạch lympho liên kết với nhau, nằm dưới đáy lưỡi. Amidan lưỡi và amidan họng có mối liên kết chặt chẽ với nhau. Do đó, khi các amidan lưỡi bị vi khuẩn tấn công gây viêm nhiễm, amidan họng cũng có thể bị ảnh hưởng.
Amidan lưỡi thường dễ quan sát ở trẻ em hơn so với người lớn. Bởi lẽ, 1 – 2 năm đầu đời là khoảng thời gian khối amidan này phát triển mạnh mẽ nhất về khối lượng và kích thước. Sự phát triển này thường đạt đỉnh khi trẻ bước sang tuổi thứ 4. Sau đó, khối amidan lưỡi sẽ teo dần khi trẻ trưởng thành.
Amidan khẩu cái
Amidan khẩu cái có tổ chức hạch bạch huyết tương đối lớn, với các khối mô màu đỏ hồng phân bố đều ở hai bên trái và phải của vòm họng. Các khối amidan này nằm trong hốc của amidan và được bao bọc bởi các lớp màng để phân biệt với những cơ quan khác trong cổ họng.
Amidan khẩu cái có kích thước tương đối lớn, do đó khi quan sát chúng ta có thể dễ dàng thấy được phía bên trong và bên dưới của hốc amidan. Đây cũng là nơi tiết ra các kháng thể để hỗ trợ hệ miễn dịch.
Amidan là gì – Các chức năng quan trọng của bộ phận này?
Bên cạnh câu hỏi amidan là gì thì amidan có tác dụng gì cũng là điều khiến nhiều người quan tâm. Amidan là một bộ phận có kích thước nhỏ, tuy nhiên có tác dụng rất lớn trong việc hình thành và duy trì hệ miễn dịch cho cơ thể.
Theo đó, các mô hạch bạch huyết trong amidan có nhiệm vụ tiết ra các lympho bào và kháng thể tự nhiên, giúp cơ thể chống lại sự tấn công của những tác nhân gây hại bên ngoài môi trường.
Amidan được xem là rào chắn đầu tiên, hoạt động như một màng lọc để ngăn chặn các loại vi khuẩn, virus xâm nhập qua đường hô hấp. Cụ thể, khi không khí đi vào vòm họng, chúng sẽ phải tiếp xúc trước với các amidan. Nếu các loại vi khuẩn trong không khí bám trụ lại những bề mặt tiếp xúc này, chúng sẽ lập tức bị phát hiện và tiêu diệt.
Bên cạnh đó, amidan cũng chứa nhiều tế bào, mô có lợi như:
- Tế bào B: Có khả năng sản sinh ra các kháng thể chống lại bệnh cúm, giảm nguy cơ nhiễm trùng, ngăn chặn tình trạng viêm phổi do liên cầu khuẩn và một số bệnh đường hô hấp khác.
- Tế bào T: Có nhiệm vụ phát hiện và tiêu diệt những tế bào bị tổn thương do vi khuẩn, virus, giúp tăng khả năng miễn dịch và ngăn chặn một số bệnh truyền nhiễm.
- Kháng thể IgG: IgG là một kháng thể vô cùng quan trọng đối với hệ miễn dịch cơ thể. Kháng thể này được sản sinh ở amidan vòm và được nhân lên gấp đôi trước khi vận chuyển đến các quan khác.
Như vậy, amidan có vai trò hết sức quan trọng với sức khỏe của bạn. Amidan giúp ngăn chặn sự tấn công của các loại vi khuẩn, virus gây bệnh qua đường hô hấp. Đồng thời, tăng cường sản sinh và tạo ra các kháng khuẩn nhằm duy trì khả năng miễn dịch toàn diện cho cơ thể.
Amidan là gì? Các bệnh lý amidan thường gặp
Amidan là bộ quan trọng trong cơ thể bạn, tuy nhiên nó cũng rất dễ bị tổn thương. Để bảo vệ hệ hô hấp và khả năng miễn dịch, bạn cần nắm rõ triệu chứng, nguyên nhân của những bệnh lý liên quan đến amidan. Nhờ đó, phát hiện bệnh từ sớm và có phương pháp điều trị kịp thời. Vậy những bệnh lý amidan thường gặp nhất là gì? Chuyên trang đã giúp bạn tổng hợp 3 loại bệnh amidan phổ biến nhất sau đây.
Viêm amidan
Tình trạng này xảy ra khi các vi khuẩn có hại tấn công vào amidan gây nhiễm trùng và sưng tấy. Các triệu chứng điển hình của viêm amidan bao gồm ho nhiều, họng đau rát, gặp khó khăn khi nhai nuốt thức ăn, cơ thể mệt mỏi và thân nhiệt tăng cao. Các đốm mủ trắng cũng sẽ dần xuất hiện ở trên khối amidan.
Dựa trên thời gian phát bệnh và những triệu chứng thường gặp, các bác sĩ chuyên khoa chia viêm amidan ra làm 2 loại chính:
- Viêm amidan cấp tính: Căn bệnh này có thể xuất hiện ở mọi đối tượng. Trong đó, trẻ e từ 5 – 15 tuổi có tỷ lệ mắc cao nhất. Các triệu chứng ban đầu của bệnh sẽ xuất hiện liên tục rồi biến mất sau vài ngày.
- Viêm amidan mãn tính: Xảy ra do amidan cấp tính không được điều trị dứt điểm dẫn đến tình trạng nhiễm trùng và viêm sưng kéo dài. Bệnh có thể tái phát nhiều lần với 3 thể khác nhau là viêm amidan hốc mủ, viêm amidan quá phát và amidan xơ teo.
Nếu không được điều trị đúng cách, viêm amidan có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm thanh quản, viêm xoang, viêm tai giữa,… Thậm chí là viêm cầu thận, nhiễm khuẩn máu đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người bệnh.
Áp xe Peritonsillar
Áp xe Peritonsillar còn được gọi là Quinsy. Đây là tình trạng khối áp xe phát triển bên cạnh amidan gây sưng tấy kèm theo nhiều biểu hiện bất thường khác. Thông thường, Peritonsillar chỉ phát triển về một bên do bị các loại vi khuẩn gây bệnh tấn công hoặc tự phát sinh.
Khi khối áp xe gia tăng kích thước và hình thành mủ, Peritonsillar sẽ bị đẩy về đường giữa, khiến người bệnh đau đớn và nhức mỏi toàn thân. Peritonsillar thường được điều trị bằng thuốc kháng sinh, tuy nhiên các bác sĩ cũng sẽ chỉ định thêm một số thủ thuật y khoa khác để dẫn lưu mủ ra ngoài.
Ung thư amidan
Ung thư amidan là một trong những bệnh lý nguy hiểm nhất liên quan đến hệ hô hấp. Tình trạng ung thư thường bắt nguồn từ các tế bào ác tính trong amidan, đặc biệt là amidan khẩu cái. Giống như căn bệnh ung thư ở các bộ phận khác, nếu không được chữa trị kịp thời, tế bào ác tính trong amidan sẽ di căn và gây ung thư thứ phát, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh.
Có nên cắt amidan khi bị viêm? Các trường hợp nên cắt
Sau khi tìm hiểu được đáp án cho câu hỏi “amidan là gì” thì nhiều người bệnh lại thắc mắc nên thực hiện tiểu phẫu cắt amidan khi bị viêm họng không. Cùng lắng nghe những lời giải đáp chi tiết từ các chuyên gia về vấn đề này.
Theo các chuyên gia, việc cắt amidan khi bị viêm sẽ mang lại những lợi ích sau đây:
- Loại bỏ triệt để các tác nhân gây viêm nhiễm, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ biến chứng và tái phát bệnh.
- Khi đã loại bỏ được khối amidan bị viêm, người bệnh sẽ không phải sử dụng liên tục các loại thuốc kháng sinh điều trị trong thời dài, từ đó hạn chế tình trạng nhờn thuốc và thuốc không phát huy tác dụng.
- Tạo cho người bệnh cảm giác thoải mái, dễ chịu, không còn bị vướng hay đau đớn ở cổ họng.
Tuy nhiên, trước khi quyết định cắt amidan, người bệnh cần hiểu rõ amidan là gì, những hạn chế của tiểu phẫu này ra sao để cân nhắc. Cụ thể:
- Nguy cơ nhiễm trùng amidan trong quá trình phẫu thuật dẫn đến nhiều hệ lụy.
- Sau vài năm, hiện tượng viêm sưng amidan sẽ trở lại và tiến triển nặng hơn.
- Đối mặt với một số rủi ro trong quá trình thực hiện tiểu phẫu như tử vong do mất quá nhiều máu, sốc thuốc,…
- Nếu tiến hành cắt amidan ở trẻ nhỏ, quá trình thực hiện tiểu phẫu có thể ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ, khiến trẻ sợ hãi và lo lắng.
Mỗi bộ phận và cơ quan trong cơ thể đều giữ những chức năng riêng. Việc cắt bỏ amidan có thể gây ra những tác động không mong muốn đến cơ thể người bệnh. Do đó, trước khi quyết định phẫu thuật, bạn nên tham khảo kỹ ý kiến bác sĩ, cân nhắc rủi ro, các mặt lợi và hại để đưa ra quyết định hợp lý nhất.
Thông thường, những trường hợp sau đây sẽ được các bác sĩ chỉ định cắt bỏ amidan khi bị viêm nhiễm:
- Viêm amidan tái phát trên 3 lần mỗi năm và mỗi lần kéo dài trên 6 tuần. Các phương pháp chữa trị khác không còn phát huy tác dụng.
- Viêm amidan gây biến chứng sang các bộ phận xung quanh như viêm mũi, viêm cầu thận, suy tim,…
Người bệnh có dấu hiệu ung thư amidan, xuất hiện tế bào ác tính. - Amidan sưng to và gây đau rát quá mức, khiến người bệnh không thể hô hấp bình thường, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống hàng ngày.
- Viêm amidan tiết dịch gây hôi miệng.
Amidan là gì? Cách ngừa các bệnh về amidan
Ngoài câu hỏi amidan là gì, cách phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến amidan cũng là điều được bạn đọc quan tâm không kém. Tình trạng sưng amidan gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh, làm giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Do đó, việc phòng ngừa các bệnh lý về amidan từ sớm là hết sức cần thiết.
Để bảo vệ và duy trì các tác dụng của amidan, bạn cần lưu ý những điều sau đây:
- Nếu chưa biết amidan là gì, chức năng của nó ra sao thì người bệnh nên bảo vệ tốt cổ họng trước các tác nhân có hại bên ngoài bằng cách đeo khẩu trang thường xuyên.
- Không hút thuốc, lạm dụng rượu bia và các chất kích thích khác.
- Hạn chế ăn đồ cay nóng dễ gây kích ứng, đặc biệt là khi amidan có biểu hiện sưng viêm ban đầu.
- Vệ sinh răng miệng và súc miệng nước muối mỗi ngày để loại bỏ các loại vi khuẩn, virus ngay từ trong khoang miệng.
- Thực hiện thăm khám sức khỏe thường xuyên để phát hiện các bệnh lý liên quan đến amidan ngay từ sớm.
- Tăng cường tập luyện để nâng cao sức đề kháng, kết hợp với chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ dưỡng chất.
Trên đây là những thông tin cơ bản nhất về cấu tạo và chức năng của amidan. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn trả lời được câu hỏi amidan là gì, đồng thời biết cách khắc phục và phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến amidan ngay từ sớm!
XEM THÊM
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!