Hẹp ống sống: Nguyên nhân, cách nhận biết và chữa trị
Hẹp ống sống là một trong khá nhiều bệnh lý ở xương khớp có tính nguy hiểm. Đối tượng mắc bệnh chủ yếu lại là những người lớn tuổi. Điều này sẽ dẫn đến những vấn đề nguy hại gì? Cùng tìm hiểu về hẹp ống sống bệnh học qua những thông tin nêu dưới đây.
Hẹp ống sống là gì?
Hẹp ống sống là tình trạng các khoang trong lỗ sống bị thu hẹp khiến rễ thần kinh và tủy bị chèn ép. Bệnh lý này hình thành trong thời gian dài (có thể lên đến vài chục năm) và biến chuyển chậm nên khá khó nhận biết.
Trong giải phẫu bệnh lý, cấu tạo cột sống gồm các đốt xếp chồng lên nhau. Mỗi xương đốt đó đều có một lỗ cho tủy đi qua, gọi là lỗ sống. Ống sống là khái niệm dùng để chỉ tập hợp các lỗ sống xếp chồng lên nhau như vậy. Nó có chức năng chứa đựng các rễ thần kinh và tủy sống.
Khi đĩa đệm bị lệch, gai cột sống hình thành hay bất cứ một vấn đề nào đó về xương xảy ra thì đều có thể gây hẹp ống sống.
Đa phần người bệnh hẹp ống sống phát hiện ra bệnh ở độ tuổi trên 50. Trong đó bao gồm cả nam và nữ, một số ít thuộc lớp trẻ.
Hẹp ống sống không quá nguy hiểm nhưng khi mắc phải, đôi khi người bệnh cần phẫu thuật. Để tránh phải thực hiện điều này, bạn có thể phòng ngừa, tránh các nguyên nhân từ sớm.
Nguyên nhân hẹp ống sống
Sự thay đổi trong cấu trúc xương cột sống là vấn đề cốt lõi gây ra tình trạng hẹp ống sống. Vậy những yếu tố nào được xem là nguyên nhân của bệnh này? Có thể kể đến:
- Khô, phình đĩa đệm: Đĩa đệm bị phình to ra sẽ giảm dần khả năng đàn hồi. Lúc đò chiều cao của đĩa đệm và nhân nhầy trong nó sẽ tác động lên ống sống, làm hẹp lỗ sống.
- Sự hình thành gai xương: Gai xương trong cột sống hình thành và phát triển không chỉ làm ảnh hưởng đến lớp sụn, gây viêm mà còn chèn ép lên cột sống, giảm diện tích khoảng trống trong đó.
- Dây chằng cột sống dày: Nhiều trường hợp do sự phát triển bất thường của dây chằng cột sống mà lỗ sống cũng bị hẹp lại.
- Viêm khớp cột sống: Ở những người mắc bệnh này, các khớp xương sẽ dần to lên và phì đại khiến cho ống sống bị hẹp lại.
- Mắc bệnh Paget xương: Paget xảy ra ở xương làm rối loạn cấu trúc của cột sống. Do đó người bệnh có nhiều khả năng bị hẹp ống sống hơn.
- Khuyết tật bẩm sinh tại cột sống: Đây là nguyên nhân khiến cho một số ít người bị hẹp ống sống từ khi còn nhỏ. Dị tật bẩm sinh ở cột sống có thể là do lỗi liên kết giữa các đốt sống hoặc cấu trúc gen bất thường.
- Chấn thương cột sống: Người bệnh thường làm nặng hoặc bị tai nạn khiến cột sống bị chấn thương cũng có nguy cơ bị hẹp cột sống nếu không điều trị sớm.
- U cột sống: Sự phát triển bất thường của tế bào có thể hình thành nên u trong cột sống. Khi chúng phát triển sẽ chèn vào lòng ống sống, đè lên tủy và rễ dây thần kinh.
Với mỗi nguyên nhân gây ra hẹp ống sống, biểu hiện của bệnh sẽ có sự khác biệt nhất định. Người bệnh nên theo dõi kỹ tình trạng và tự kiểm nghiệm lý do hẹp ống sống của mình.
Triệu chứng hẹp ống sống
Hẹp ống sống ở hầu hết mọi người đều gây đau nhức âm ỉ và thường xuyên. Đôi khi cơn đau trở nên dữ dội và khiến bệnh nhân mệt mỏi. Vị trí đau nhức tùy thuộc vào phần ống sống bị hẹp và mức độ chèn ép lên dây thần kinh, tủy sống. Trong đó thường thấy nhất là ở các ống sống cổ và thắt lưng.
Hẹp ống sống ở cổ:
- Người bệnh bị hẹp ống sống ở cổ thường cảm nhận được:
- Đau mỏi ở vai gáy, kèm theo cảm giác tê yếu một bên tay hoặc cả hai.
- Khả năng dùng lực ở tay ngày càng kém.
- Có thể bị liệt cả 4 tay chân.
Hẹp ống sống ở thắt lưng:
- Bệnh nhân đau xung quanh thắt lưng và vùng mông, đùi, lâu ngày còn lan xuống chân.
- Tê và ngứa ở mông và chân trong khi đau.
- Có tình trạng teo yếu cơ chân 1 hoặc cả 2 bên.
- Nếu đứng hoặc đi bộ quá lâu thì cảm giác đau nhức càng dữ dội. Nếu ngồi hoặc nghỉ ngơi thì cơn đau giảm dần do ống sống được mở lại.
- Một vài trường hợp người bệnh bị hẹp ống sống mất khả năng tự chủ đại tiện do dây thần kinh cơ tròn bị chèn ép.
Những dấu hiệu của hẹp ống sống càng trở nên rõ rệt và nghiêm trọng về sau. Nếu không phát hiện và xử lý kịp, khả năng biến chứng là dễ xảy ra.
Hẹp ống sống nguy hiểm hay không? Cách chẩn đoán
Như đã nói ở trên, hẹp ống sống diễn biến chậm nên không quá nguy hiểm. Đa phần người bệnh chỉ bị đau nhức trong thời gian dài. Những biểu hiện của bệnh lại có thể chữa trị, làm giảm bằng nhiều cách.
Thường thì biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh này là:
- Làm mất cảm giác tạm thời tại vùng đau.
- Liệt chân tay tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Để tránh những hệ quả xấu của bệnh, bạn nên thường xuyên kiểm tra, chụp chiếu cột sống để theo dõi diễn biến.
Chẩn đoán bệnh
Hẹp ống sống nếu chỉ tìm hiểu những biểu hiện ở bên ngoài sẽ khó xác định đúng bệnh. Khi thăm khám, bạn cần cung cấp đầy đủ thông tin về tiền sử bệnh án, cảm nhận bệnh và tiến hành các xét nghiệm như:
- Chụp X-Quang: Hình ảnh thu được sẽ cho phép bác sĩ nhìn rõ cấu trúc của xương cột sống và đánh giá bệnh.
- CT scanner: Kết quả chụp CT cùng với phim X-Quang sẽ cho biết về hình dạng, kích thước của ống sống bị hẹp và các bộ phận bên trong có vị trí thế nào.
- Chụp cộng hưởng từ MRI: Giúp hiển thị đầy đủ hình dạng tủy sống, rễ thần kinh và các vùng lân cận. Từ đó bác sĩ sẽ xác định được có hiện tượng phì đại, thoái hóa hay khối u chèn ép làm hẹp ống sống không.
- Tủy đồ: Đây là cách tiêm thuốc cản quang vào khoang dịch não tủy nhằm tìm kiếm bằng chứng dây thần kinh và tủy sống bị chèn ép.
Những khám nghiệm lâm sàng tổng thể là cần thiết để đánh giá thực tế tình trạng hẹp ống sống và những ảnh hưởng của bệnh. Đây là cơ sở quan trọng để người bệnh cùng các chuyên gia xây dựng phương án chữa trị.
Cách trị hẹp ống sống
Hẹp ống sống có thể điều trị từ sớm tại nhà hoặc dùng thuốc Đông y chữa căn nguyên bệnh. Nếu để bệnh diễn tiến nặng thì cần tiến hành phẫu thuật bằng công nghệ cao.
Mẹo chữa tại nhà
Nhằm giảm tác động do hẹp cột sống gây nên, người bệnh có thể tự ứng phó với các cơn đau tại nhà bằng cách:
- Chườm nóng lạnh: Lấy túi đá chườm hoặc gel lạnh/nóng chườm lên vị trí đau. Nhờ tác động của nhiệt mà mạch máu được lưu thông, thưc giãn, từ đó cơn loại bỏ cơn đau.
- Xoa bóp giảm đau nhức: Dừng lực từ đầu ngón tay và bàn tay để tác động lên một số huyệt đạo ở cổ, thắt lưng. Phương pháp này sẽ giải tỏa lượng máu ứ đọng trong tĩnh mạch. Từ đó khí huyết lưu thông dẫn oxy đi khắp cơ thể. Đồng thời giúp gân mềm và đàn hồi tốt hơn.
Tập vật lý trị liệu
Có một số bài tập đem lại hiệu quả giảm đau tại vùng thắt lưng và cổ cho người bị hẹp ống sống như sau:
- Bài tập gấp lưng: Nằm ngửa và gấp đầu gối về phía ngực cho cơ căng giãn ở sau lưng. Giữ nguyên mỗi lần gập 30 giây và lặp lại 4 – 6 lần.
- Tư thế phủ phục: Quỳ ngồi trên hai gót chân để ngực áp vào đầu gối và duỗi tay ra trước. Giữ như vậy 30 giây và lặp lại 5 lần.
- Đẩy thắt lưng: Nằm ngửa dưới sàn và gồng cơ bụng để đẩy rốn lên phía trên, giữ 10 giây và lặp lại 10 lần.
- Uốn người: gấp hai tay trước ngực và co cơ bụng và nâng vai, đầu lên khỏi sàn. Giữ nguyên khoảng 3 giây và lặp lại 10 lần.
Các bài tập vật lý trị liệu tại nhà đơn giản có tác dụng hỗ trợ giảm đau. Người bệnh nên thực hiện đồng thời với quá trình điều trị bằng thuốc.
Tây y chữa hẹp ống sống
Điều trị hẹp ống sống trong Tây y có 2 cách làm phổ biến nhất là dùng thuốc và phẫu thuật. Trong đó cách dùng thuốc được áp dụng cho những người bệnh chưa biến chứng. Nếu nhận thấy khả năng teo cơ hoặc bại liệt, bác sĩ sẽ đề nghị bạn phẫu thuật.
Dùng thuốc Tây
Tân dược thường đường dùng cho người bị hẹp ống sống thuộc các nhóm sau:
- Thuốc giảm đau: Phổ biến là Paracetamol và những thuốc thuộc nhóm chống viêm không chứa steroid, thuốc opioids. Những dược phẩm này được kết hợp với nhau chứ không dùng riêng lẻ.
- Thuốc giãn cơ: Nhằm làm giảm co thắt cơ quá mức ở bệnh nhân hẹp ống sống chèn ép nhiều lên dây thần kinh.
- Tiêm corticoid: Là nhóm thuốc dành cho người bệnh hẹp ống sống có biểu hiện đau dữ dội. Bác sĩ sẽ tiến hành tiêm trực tiếp vào quanh rễ dây thần kinh bị chèn ép hoặc ngoài màng cứng.
- Thuốc giảm đau thần kinh: Nếu dây thần kinh bị chèn ép gây đau nặng thì bác sĩ sẽ chỉ định dùng Pregabalin và Gabapentin. Đây là nhóm thuốc giảm đau dây thần kinh có tác dụng mạnh, cần được dùng đúng chỉ dẫn.
- Thuốc chống thoái hóa: Nhằm giảm tiến trình phát triển của bệnh, bác sĩ sẽ kê cho người bệnh những thuốc tác dụng lên mô sụn nhằm làm chậm quá trình lão hóa. Đồng thời thuốc này cũng giúp giảm đau nhức do hẹp ống sống gây nên.
Các thuốc điều trị hẹp ống sống thường chỉ được dùng trong thời gian ngắn. Vì tính rủi ro của nó có thể làm hại gan, thận và các tạng phủ khác nên bạn cần hết sức thận trọng.
Phẫu thuật hẹp ống sống
Đây là giải pháp cuối cùng nhằm làm giảm sự chèn ép ở dây thần kinh, tủy sống khi mắc bệnh. Tùy vào mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật hay không. Thường thì những người bị teo cơ, bí tiểu hoặc liệt mới phải lựa chọn giải pháp này.
Hiện nay y khoa có một số cách phẫu thuật giải quyết tình trạng hẹp ống sống thắt lưng và cổ như:
- Làm rộng ống đơn thuần: Là cách giải phóng dây thần kinh và tủy bị chèn ép đơn giản. Cách phẫu thuật này không quá đắt, các bước tiến hành cũng đơn giản.
- Nội soi: Là cách mổ một số vết nhỏ để dùng thiết bị hiện đại giải ép ở xương cột sống. Nó giúp giảm các chấn thương phần mềm và làm cho quá trình điều trị diễn ra nhanh hơn.
- Phẫu thuật lấy đĩa đệm và hàn xương: Với người bị hẹp ống sống gây chèn ép nặng thì cần thực hiện cách làm này. Phương pháp này gây tổn thương khá nghiêm trọng, chi phí cao và sau khi tiến hành có thể làm mất độ vững chắc của cột sống.
Cho nên, so sánh giữa tác dụng và hệ quả rủi ro mà Y học hiện đại mang đến, nhiều bệnh nhân có xu hướng dùng thuốc Đông y trị bệnh này.
Dùng thuốc Đông y
Nếu bệnh không quá nghiêm trọng và bạn muốn chọn cách điều trị an toàn hơn thì thuốc Đông y là một gợi ý tốt. Những bài dược liệu Y học cổ truyền dùng trị bệnh hẹp ống sống tác động từ bên trong nhằm thông kinh hoạt lạc, loại bỏ khí hàn… Từ đó kiểm soát cơn đau và thư giãn gân cốt, cải thiện chức năng cho hệ xương.
Bài thuốc số 1
- Sử dụng ô đầu thang 6g cùng lượng tương ứng chích cam thảo.
- Kết hợp với ma hoàng, xuyên ô mỗi vị 9g cùng lượng tương đương hoàng kỳ và thược dược.
- Đem sắc lấy nước cô đặc rồi pha với mật ong để cho người bệnh uống mỗi ngày.
Bài thuốc số 2:
- Thuốc này dùng đến đương quy, kê huyết đằng mỗi loại 2g cùng lượng tương ứng ngưu tất, xuyên khung.
- Thêm hoa đào, hương phụ và nhũ hương mỗi vị 10g.
- Kết hợp với 8g nhục quế và lượng tương ứng tế tân, hoa hồng.
- Đem rửa sạch tất cả và sắc lấy nước uống ấm để uống vừa đủ thay nước lọc trong ngày.
Bài thuốc số 3:
- Sử dụng đến 12g bạch phục linh cùng 4g mộc hương.
- Kết hợp với bán hạ, chế nam tinh (10g) cùng lượng tương ứng bạch phụ tử, bọ cạp và uất kim.
- Thêm trần bì và bạch tô mỗi vị 6g.
- Đem đi rửa nhanh và sạch rồi sắc lấy nước ấm uống trong ngày thay nước lọc.
Khi muốn dùng thuốc Đông y trị bệnh hẹp cột sống, tốt nhất bệnh nhân cần đến gặp thầy thuốc để thăm khám. Không nên tự ý mua về sử dụng vì hiệu quả đạt được có thể không cao. Đặc biệt chị em đang mang thai cần dùng thuốc này nên cẩn trọng.
Cách phòng hẹp ống sống phát triển
Hẹp ống sống là bệnh có diễn tiến qua nhiều năm. Người bệnh muốn hạn chế tác động của bệnh cần biết cách điều chỉnh sinh hoạt, ăn uống.
- Cần tái khám định kỳ để theo dõi những chuyển biến của bệnh trong và sau khi điều trị.
- Sử dụng thuốc theo chỉ định sau khi khám trực tiếp chứ không tự ý mua dùng.
- Giữa cân nặng vừa phải bằng cách ăn khoa học và làm việc điều độ, uống đủ nước.
- Nên nạp nhiều chất xơ, khoáng chất và vitamin nhóm B, D, E để bảo vệ hệ xương.
- Nên chế biến và sử dụng những món ăn từ sườn sụn, xương ống, dùng cá có xương nhỏ và các chế phẩm giàu canxi để ngừa bệnh.
- Cẩn trọng trong đời sống tránh làm cột sống bị tổn thương dù nặng hay nhẹ.
Có thể nói hẹp ống sống là căn bệnh dễ đề phòng nếu biết cách giữ gìn, tự bảo vệ. Người bệnh nên tìm hiểu kỹ những thông tin về bệnh này và chủ động trong phòng ngừa, chữa trị. Nếu có biểu hiện hẹp ống sống nặng hoặc biến chứng, cần đi khám chữa ngay.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!